Simon de La Loubère : ซีมง เดอ ลา ลูแบร์

ซีมง เดอ ลา ลูแบร์ (ฝรั่งเศส: Simon de La Loubère) (21 เมษายน พ.ศ. 2185-26 มีนาคม พ.ศ. 2272) เป็นราชทูตจากประเทศ ฝรั่งเศส ได้เดินทางมาประเทศไทยพร้อมกับ เจ้าพระยาโกษาธิบดี (ปาน) เนื่องด้วยเป็นราชทูตเจริญสัมพันธไมตรีกับไทย ของพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 โดยเดินทางมาที่กรุงศรีอยุธยา พร้อมด้วยทหารของฝรั่งเศส จำนวนประมาณ 600 คน ในแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราช

สิ่งที่สำคัญของลา ลูแบร์ ก็คือ จดหมายเหตุลา ลูแบร์บอกถึงชีวิตความเป็นอยู่ สังคม ประเพณี ประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม หลายสิ่งหลายอย่างของคนในสมัยกรุงศรีอยุธยาจึงนับได้ว่าเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่มีจารึกเป็นลายลักษณ์อักษรอีกด้วย

จดหมายเหตุลาลูแบร์ (ฝรั่งเศส: "Du Royaume de Siam" แปลตามตัวคือ "ว่าด้วยราชอาณาจักรสยาม") เป็นจดหมายเหตุพงศาวดารที่กล่าวถึงราชอาณาจักรสยามในปลายรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช พ.ศ. 2230 โดย มองซิเออร์ เดอ ลาลูแบร์ อัครราชทูตของพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 แห่งฝรั่งเศส ซึ่งเข้ามาทูลพระราชสาส์น ณ ประเทศสยาม ได้พรรณาถึงกรุงศรีอยุธยาไว้อย่างกว้างขวาง แม้ว่าเขาจะอยู่เพียง 3 เดือน 6 วัน จึงต้องอาศัยความรู้จากหนังสือที่ชาวตะวันตกซึ่งมากรุงสยามแต่ก่อนแต่งไว้อย่างคลาดเคลื่อนบ้าง สอบถามจากคนที่ไม่มีความรู้บ้าง ฟังจากคำบอกเล่าซึ่งจริงบ้างไม่จริงบ้าง บางเรื่องก็คาดเดาเอาเอง

จดหมายเหตุลาลูแบร์ฉบับแปลในประเทศไทยมีอยู่ 2 ฉบับ คือ ฉบับที่พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวรวรรณากร กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ทรงพระนิพนธ์แปล โดยทรงแปลมาจากฉบับภาษาอังกฤษ และฉบับแปลของสันต์ ท.โกมลบุตร จากต้นฉบับภาษาฝรั่งเศส

จุดประสงค์ของการเขียน

มองซิเออร์ เดอ ลาลูแบร์ได้ออกเดินทางจากท่าเรือเมือง เบรสต์ เมื่อวันที่ 1 มีนาคม พ.ศ. 2230 มาทอดสมอที่กรุงสยาม เมื่อวันที่ 27 กันยายน พ.ศ. 2230 เดินทางกลับเมื่อวันที่ 3 มกราคม พ.ศ. 2231 ขึ้นบกที่ท่าเรือเมืองเบรสต์ เมื่อวันที่ 27 กรกฎาคม พ.ศ. 2231

ความมุ่งหมายในการเขียน เพ่งเล็งในด้านอาณาเขต ความอุดมสมบูรณ์ คุณภาพของดินในการกสิกรรม ภูมิอากาศเป็นประการแรก ต่อมาเป็นขนบธรรมเนียมประเพณีโดยทั่ว ๆ ไป และเฉพาะเรื่องเฉพาะราย เรื่องเกี่ยวกับรัฐบาล และศาสนาจะกล่าวในตอนท้าย และได้รวบรวมบันทึกความทรงจำ เกี่ยวกับประเทศนี้ ที่เขาได้นำติดตัวมาด้วยไปผนวกไว้ตอนท้าย และเพื่อให้ผู้อ่านได้รู้จักชาวสยามโดยแจ่มชัด จึงได้เอาความรู้เกี่ยวกับอินเดีย และจีนหลายประการมาประกอบด้วย นอกจากนั้นยังได้แถลงว่าจะต้องสืบเสาะให้รู้เรื่องราว พิจารณาสอบถาม ศึกษาให้ถึงแก่นเท่าที่จะทำได้ ก่อนเดินทางไปถึงประเทศสยาม ได้อ่านจดหมายเหตุทั้งเก่าและใหม่ บรรดาที่มีผู้เขียนขึ้นไว้เกี่ยวกับประเทศต่าง ๆ ในภาคพื้นตะวันออก ถ้าไม่มีสิ่งดังกล่าว เขาอาจใช้เวลาสักสามปี ก็คงไม่ได้ข้อสังเกต และรู้จักประเทศสยามดี

ภาพจากจดหมายเหตุลาลูแบร์ พ.ศ.2236

 

แผนที่อาณาจักรอยุธยาฉบับฝรั่งเศส วาดเมื่อปี พ.ศ. 2229

มองซิเออ เดอ ลา ลูแบร์ เป็นเอกอัครราชทูตผู้มีอำนาจเต็ม ของพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 แห่งฝรั่งเศส ซึ่งเข้ามาทูลพระราชสาส์นเจริญสัมพันธ์ไมตรี ณ สยามประเทศ เป็นผู้ประพันธ์ขึ้นราวปี พ.ศ.2231 ซึ่งตรงกับรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช
      จดหมายเหตุ ลา ลู แบร์นี้ ได้พรรณาถึงกรุงศรีอยุธยาไว้อย่างกว้างขวาง ทั้งด้านเศรษฐกิจ, การกินอยู่, การแต่งงาน, ขนบธรรมเนียมประเพณีต่างๆ ตลอดจนเรื่องราวทั่วๆไป อีกทั้งยังวิพากษ์วิจารณ์ไปถึงการเมืองการปกครองในสมัยสมเด็จพระนารายณ์ไว้มากมายตามความเข้าใจของเขาเอง ซึ่งลา ลู แบร์ เขียนจดหมายเหตุนี้ ขณะอยู่กรุงศรีอยุธยาเพียง 3 เดือน 6 วันเท่านั้น

เนื้อหาสาระ
           ว่าด้วยประเทศสยาม
           - ว่าด้วยลักษณะทางภูมิศาสตร์            -
ว่าด้วยลักษณะทางภูมิศาสตร์ แห่งราชอาณาจักรสยาม ต่อจากที่ว่าด้วยเมืองหลวง
           - ว่าด้วยประวัติศาสตร์และต้นกำเนินของชนชาวสยาม
           - ผลิตผลของประเทศสยามและข้อแรกคือป่าไม้
            - ว่าด้วยการทำนาและฤดูกาลต่างๆ
           - ฯลฯ
ว่าด้วยขนบธรรมเนียมประเพณีของชาวสยามโดยทั่วๆไป
           - ว่าด้วยเครื่องนุ่งห่มและรูปร่างหน้าตาของชาวสยาม
           - ว่าด้วยบ้านเรือนของชาวสยามและฝีมือการก่อสร้าง
           - ว่าด้วยเครื่องเรือนของชาวสยาม
           - ว่าด้วยรถและยานพาหนะทั่วไปของชาวสยาม
           - ว่าด้วยการแสดงและการละเล่นอย่างอื่นของชาวสยาม
           - ว่าด้วยการค้าขายของชาวสยาม
           - ฯลฯ
ว่าด้วยจารีตของชาวสยามตามชั้นบุคคลในฐานะต่างๆ
           - ว่าด้วยบุคคลชั้นต่างๆของชาวสยาม
           - ว่าด้วยประชาชนพลเมืองชาวสยาม
           - ว่าด้วยตำรับพิชัยสงครามของชาวสยามและการทหารเรือกับทหารบก
           - ว่าด้วยตำแหน่งพระคลังและการคลัง
           - ว่าด้วยธรรมเนียมในสำนักสยาม
           - ว่าด้วยทูตรนุทูตในประเทศสยาม
           - ฯลฯ
ราชอาณาจักรสยาม
           - ประวัติของเทวทัตแปลจากภาษาบาลีฃมาตราวัด มาตราชั่ง กับ มาตราเงินของสยาม
           - ว่าด้วยภาษาสยามและภาษาบาลี
           - มาตราวัด มาตราชั่ง กับมาตราเงินของสยาม
           - รายการเครื่องเรื่อน อาวุธ และเครื่องนุ่งหุ่ม
           - ฯลฯ

อ้างอิง

• จุดประกาย กรุงเทพธุรกิจ
• Simon de La Loubère
• Du Royaume de Siam, 1691 Full text
• Traité de l'origine des jeux floraux de Toulouse (1715)
• De la Résolution des équations, ou de l'Extraction de leurs racines, 1732